Neuralgia Trigeminal: Sakit Muka Paling Teruk Yang Ramai Tak Tahu

Neuralgia trigeminal (NT) atau dalam bahasa Inggerisnya trigeminal neuralgia ialah keadaan sakit kronik yang melibatkan saraf trigeminal iaitu saraf yang membawa isyarat rasa dari muka ke otak.

Walaupun ia bukan penyakit yang sering dibincangkan, mereka yang menghidapnya menggambarkan kesakitan ini sebagai antara yang paling teruk boleh dibayangkan.

Ia sering digelar sebagai “penyakit bunuh diri” kerana tahap kesakitannya yang melampau dan perasaan putus asa yang boleh timbul apabila rawatan gagal.

Artikel ini akan menerangkan apa itu neuralgia trigeminal, punca-puncanya, bagaimana ia didiagnosis, dan apakah pilihan rawatan yang ada.

Apa Itu Neuralgia Trigeminal?

Saraf trigeminal ialah saraf kranial kelima yang mempunyai tiga cabang utama: oftalmik (dahi dan mata), maksilari (pipi dan atas mulut), dan mandibular (rahang bawah).

Saraf ini bertanggungjawab untuk deria pada hampir seluruh muka. Bila ia terganggu atau tercedera, sentuhan ringan atau pergerakan muka seperti menggosok gigi, bercakap atau terkena angin boleh mencetuskan kesakitan yang amat menyakitkan; seperti kejutan elektrik yang menyentap.

Kesakitan NT biasanya digambarkan sebagai tajam, mencucuk, membakar atau seperti arus elektrik.

Ia lazimnya berlaku di sebelah muka sahaja dan datang secara tiba-tiba, berlangsung antara beberapa saat hingga beberapa minit.

Ada pesakit yang mengalami tempoh tanpa kesakitan, tetapi serangan sering menjadi lebih kerap dan teruk dari masa ke masa.

Gejala-gejala Neuralgia Trigeminal

Berikut ialah gejala-gejala utama neuralgia trigeminal:

1. Sakit muka yang sangat tajam dan mengejutkan

• Digambarkan seperti renjatan elektrik, mencucuk, terbakar, atau tikaman.
• Biasanya menyerang secara tiba-tiba dan berlangsung beberapa saat hingga beberapa minit.

2. Serangan berlaku secara berulang

• Boleh berlaku beberapa kali sehari hingga berpuluh kali sehari.
• Ada tempoh di mana tiada sakit, tetapi ia boleh datang kembali tanpa amaran.

3. Sakit biasanya berlaku hanya di satu bahagian muka

• Sama ada sebelah kanan atau kiri, jarang sekali kedua-dua belah.
• Lokasi bergantung pada cabang saraf trigeminal yang terjejas:
• Oftalmik (dahi, mata)
• Maksilari (pipi, atas bibir)
• Mandibular (rahang bawah, dagu)

4. Pencetus yang sangat ringan boleh mencetuskan serangan

• Menyentuh muka
• Menggosok gigi
• Bercakap, mengunyah
• Mencuci muka
• Terkena angin atau air sejuk

5. Rasa kebas atau sensasi luar biasa (dalam sesetengah kes)

• Sesetengah pesakit mengalami rasa kebas, sensasi kesemutan atau seperti terbakar antara serangan.

6. Gangguan emosi dan kualiti hidup

• Serangan yang kerap boleh menyebabkan tekanan, keresahan, kemurungan, dan keengganan melakukan aktiviti harian.

Punca dan Pencetus

Punca utama neuralgia trigeminal biasanya ialah tekanan oleh salur darah yang menghimpit saraf di pangkal otak.

Tekanan ini merosakkan lapisan pelindung (mielin) di sekitar saraf, menyebabkan isyarat saraf menjadi tidak normal dan mencetuskan kesakitan.

Punca lain termasuk:

• Sklerosis berbilang (MS) – penyakit yang juga boleh merosakkan mielin.
• Tumor – yang menekan saraf trigeminal.
• Trauma pada muka atau prosedur pergigian.
• Strok kecil pada batang otak.

Dalam sesetengah kes, tiada punca jelas yang dikenal pasti (idiopatik).

Serangan NT boleh dicetuskan oleh perbuatan harian biasa seperti mengunyah, bercakap, mencuci muka atau terkena angin.

Siapa yang Berisiko Mengalaminya?

NT menjejaskan kira-kira 4 hingga 13 orang bagi setiap 100,000 setiap tahun. Ia lebih kerap berlaku pada wanita dan biasanya bermula selepas umur 50 tahun, walaupun ia boleh berlaku pada usia lebih muda, terutama bagi pesakit MS.

Diagnosis

NT selalunya didiagnosis berdasarkan gejala dan sejarah pesakit. Tiada ujian tunggal yang boleh mengesahkan NT secara pasti.

Doktor biasanya mencari tanda-tanda utama: serangan kesakitan yang mendadak, pendek dan sangat kuat pada satu bahagian muka.

Imbasan MRI digunakan untuk menyingkirkan punca lain seperti tumor atau MS. Kadang-kadang, tekanan oleh salur darah dapat dikesan melalui pengimejan beresolusi tinggi.

Namun begitu, dalam kebanyakan kes, diagnosis dibuat berdasarkan penjelasan pesakit.

Kesilapan diagnosis adalah perkara biasa. Ramai pesakit pada awalnya diberitahu mereka mengalami masalah pergigian, sinus, atau migrain yang menyebabkan rawatan yang tidak perlu dan kelewatan dalam mendapat bantuan sebenar.

Rawatan bagi Neuralgia Trigeminal

Rawatan neuralgia trigeminal terbahagi kepada tiga kategori utama: ubat, pembedahan dan terapi alternatif.

1. Ubat-ubatan

Rawatan awal biasanya melibatkan ubat antikejang seperti carbamazepine atau oxcarbazepine. Ubat ini menstabilkan isyarat saraf dan sangat berkesan pada peringkat awal, tetapi kesan sampingan dan ketahanan ubat boleh menjadi masalah dari masa ke masa.

Ubat-ubat lain termasuklah:

• Gabapentin atau pregabalin – pilihan kedua jika ubat utama tidak sesuai.
• Baclofen – relaksan otot yang kadang-kadang digunakan bersama ubat lain.
• Antidepresan trisiklik – kadang-kadang digunakan jika kesakitan bercampur dengan gejala saraf lain.

2. Pembedahan dan Prosedur

Jika ubat tidak lagi berkesan atau mempunyai kesan sampingan teruk, pilihan pembedahan mungkin dipertimbangkan:

• Penyahmampatan mikrovaskular (Microvascular decompression, MVD): Kaedah paling berkesan untuk jangka panjang. Pakar bedah akan mengalihkan salur darah yang menekan saraf. Ia agak invasif tetapi memberikan kelegaan yang tahan lama.
• Rizotomi radiofrekuensi (Radiofrequency rhizotomy): Jarum digunakan untuk merosakkan gentian saraf tertentu. Memberi kelegaan tetapi boleh menyebabkan kebas muka.
• Gamma Knife radiosurgery: Rawatan radiasi fokus yang merosakkan saraf untuk mengurangkan isyarat kesakitan. Tidak invasif tetapi kesannya mungkin lambat.
• Suntikan gliserol dan belon mampatan: Kaedah lain yang kadang-kadang digunakan, tetapi kesan sampingan seperti kebas boleh berlaku.

3. Terapi Alternatif dan Sokongan

Bukan rawatan utama, tetapi boleh membantu:

• Akupunktur (walaupun bukti masih terhad).
• Teknik relaksasi atau biofeedback.
• Terapi tingkah laku kognitif (CBT).
• Kumpulan sokongan dalam talian atau komuniti pesakit.

Hidup Dengan Neuralgia Trigeminal

NT memberi impak besar kepada kehidupan. Kesakitan yang tidak menentu boleh membuatkan seseorang menarik diri daripada aktiviti sosial, takut kepada aktiviti harian biasa, dan mengalami kemurungan atau keresahan.

Ramai juga merasa kecewa apabila doktor tidak memahami keadaan mereka. Kesedaran awam dan sokongan sangat penting.

Penyelidikan Masa Hadapan

Penyelidikan sedang berjalan untuk mencari ubat baru, teknik pengimejan yang lebih baik, dan pendekatan pembedahan yang lebih halus. Kajian genetik dan inflamasi juga sedang diteroka untuk mencari rawatan lebih tepat.

Antara bidang yang menarik ialah neuromodulasi iaitu merangsang saraf atau bahagian otak tanpa pembedahan untuk mengubah persepsi kesakitan. Ini mungkin membuka peluang rawatan baru yang kurang invasif.

Kesimpulan

Neuralgia trigeminal ialah penyakit yang sangat menyakitkan dan memerlukan lebih banyak kesedaran.

Walaupun terdapat rawatan yang berkesan, diagnosis selalunya lewat dan memberikan beban emosi sangat besar. Penting untuk memahami NT sebagai masalah neurologi yang serius, bukan sekadar “sakit muka.”

Dengan rawatan yang betul dan penyelidikan yang berterusan, ramai pesakit dapat kembali menjalani kehidupan yang berkualiti bukan sekadar bertahan, tetapi benar-benar menguruskan dan mengawal penyakit ini.

Jika anda atau seseorang yang anda kenal mengalami kesakitan muka yang luar biasa, jangan abaikan. Dapatkan pemeriksaan dari pakar neurologi.