Jangan Anggap Difteria Sudah Tiada: Ini Fakta Penting Yang Anda Perlu Tahu

Difteria ialah jangkitan bakteria serius yang dahulu menyebabkan ribuan kematian setiap tahun. Terima kasih kepada vaksin, penyakit ini kini jarang berlaku di banyak negara.

Tetapi apabila kadar vaksinasi menurun, difteria boleh muncul semula. Ini bukan penyakit sejarah semata-mata, ia masih ancaman jika diabaikan.

Mari kita fahami apa itu difteria, bagaimana ia merebak, kesannya kepada tubuh, cara rawatan, dan mengapa pencegahan sangat penting.

Apa Itu Difteria?

Difteria disebabkan oleh bakteria Corynebacterium diphtheriae. Bakteria ini menghasilkan toksin kuat yang merosakkan tisu badan.

Terdapat empat jenis difteria, tetapi bentuk pernafasan adalah yang paling berbahaya.

Tanda utama difteria pernafasan ialah selaput kelabu tebal (dipanggil “pseudomembran”) yang terbentuk di tekak dan tonsil.

Ia boleh menghalang saluran pernafasan dan menyebabkan kesukaran bernafas atau menelan.

Terdapat juga difteria kulit yang menyebabkan ulser pada kulit, terutamanya di kawasan tropika atau miskin.

Walaupun kurang berbahaya, jangkitan kulit masih boleh menularkan bakteria kepada orang lain.

Bagaimana Difteria Merebak?

Difteria merebak melalui:

• Titisan pernafasan: Batuk, bersin, atau sentuhan rapat dengan individu dijangkiti.
• Barangan tercemar: Menyentuh tisu, gelas minuman atau mainan yang membawa bakteria.
• Sentuhan kulit: Bagi difteria kulit, sentuhan terus dengan luka dijangkiti boleh menyebarkan jangkitan.

Seseorang boleh menjadi pembawa bakteria tanpa menunjukkan gejala, tetapi masih boleh menjangkiti orang lain.

Apakah Gejala-gejala Difteria?

Tempoh inkubasi biasanya 2 hingga 5 hari selepas terdedah kepada bakteria Corynebacterium diphtheriae.

Gejala-gejala yang lazim berlaku adalah:

• Sakit tekak dan suara serak
• Sakit ketika menelan
• Kelenjar leher bengkak (rupa “bull neck”)
• Demam ringan
• Lemah dan letih
• Sukar bernafas (apabila pseudomembran semakin besar)

Dalam kes teruk, toksin difteria merebak melalui darah dan merosakkan jantung, saraf, dan buah pinggang.

Sejauh Mana Difteria Berbahaya?

Sebelum vaksin diperkenalkan, difteria merupakan punca utama kematian kanak-kanak. Hingga kini, kadar kematian 5-10% masih direkodkan.

Kadar kematian ini lebih tinggi dalam kalangan kanak-kanak bawah lima tahun dan warga emas.

Tanpa rawatan, kadar kematian boleh melebihi 50%. Kematian biasanya disebabkan saluran pernafasan tersumbat, kegagalan jantung (akibat miokarditis), atau kelumpuhan saraf yang menjejaskan pernafasan.

Cara Mengesan Difteria

Doktor akan mengesyaki difteria berdasarkan gejala dan tanda seperti selaput di tekak. Pengesahan dilakukan melalui:

• Kultur swab tekak: Untuk mengenal pasti C. diphtheriae.
• Ujian toksin: Untuk menentukan sama ada bakteria menghasilkan toksin berbahaya.

Oleh demikian kerana difteria berkembang cepat, rawatan biasanya dimulakan sebelum keputusan makmal diperoleh.

Rawatan Difteria

Rawatan melibatkan dua langkah utama:

1. Antitoksin Difteria: Untuk meneutralkan toksin sebelum menyebabkan kerosakan lanjut. Penting diberi seawal mungkin.
2. Antibiotik: Erythromycin atau penisilin untuk membunuh bakteria dan menghentikan penularan.

Pesakit yang serius mungkin memerlukan bantuan pernafasan atau rawatan rapi. Pengasingan diperlukan untuk mencegah jangkitan kepada orang lain.

Walaupun selepas rawatan, pemulihan penuh boleh mengambil masa berminggu-minggu. Sesetengah komplikasi seperti kerosakan saraf atau masalah jantung boleh berpanjangan.

Pencegahan: Vaksin Adalah Kunci

Vaksin difteria sangat berkesan dan sebab utama penyakit ini jarang berlaku di negara maju.

Biasanya vaksin diberi sebagai suntikan gabungan:

• DTP (Difteria, Tetanus, Pertusis) untuk kanak-kanak
• Tdap (Tetanus, difteria, dan pertusis) sebagai penggalak bagi remaja dan dewasa
• Td penggalak setiap 10 tahun untuk mengekalkan imuniti

Di kebanyakan negara, vaksinasi difteria bermula pada umur 2 bulan, dengan dos penggalak diberikan secara berkala.

Imuniti kelompok membantu melindungi mereka yang tidak boleh divaksin, tetapi memerlukan liputan vaksinasi tinggi iaitu sekitar 90-95%.

Kenapa Difteria Masih Mengancam?

Walaupun vaksin tersedia, difteria masih wujud kerana:

1. Kadar vaksinasi rendah: Disebabkan keraguan, maklumat salah atau kekurangan akses.
2. Kemerosotan sistem kesihatan: Perang, kemiskinan dan bencana melumpuhkan program vaksinasi.
3. Keadaan pembawa: Individu tanpa gejala masih boleh menyebarkan bakteria.
4. Perjalanan antarabangsa: Membawa kes ke kawasan yang sebelumnya bebas difteria.

Pada tahun 2023, wabak berlaku di negara seperti Nigeria, Yaman dan Indonesia. Negara maju turut mencatatkan kes terpencil akibat individu tidak divaksin.

Cabaran Semasa

Beberapa cabaran mengancam kawalan difteria:

• Kelesuan vaksinasi dan maklumat salah: Sesetengah orang percaya difteria telah “hilang” lalu mengabaikan suntikan penggalak.
• Ketidakstabilan global: Konflik dan perpindahan penduduk meningkatkan risiko wabak.
• Kekurangan antitoksin: Pengeluaran antitoksin terhad, menyukarkan tindak balas segera.

Badan kesihatan seperti WHO dan UNICEF berusaha mengekalkan program vaksinasi dan simpanan antitoksin, tetapi jurang masih wujud.

Kesimpulan

Difteria ialah penyakit berbahaya tetapi boleh dicegah. Walaupun vaksin telah menjadikannya jarang berlaku di banyak tempat, sikap lalai boleh membawa padah.

Selagi kadar vaksinasi rendah dan sistem kesihatan terjejas, difteria kekal sebagai ancaman.