Diarea osmosis adalah sejenis cirit-birit yang berlaku apabila keseimbangan air dan elektrolit dalam usus terganggu, menyebabkan air berlebihan di dalam usus.
Keadaan ini boleh dicetuskan oleh pelbagai faktor, termasuk malabsorpsi nutrien, pengambilan makanan atau ubat tertentu, dan gangguan gastrousus.
Dalam artikel ini, kita akan meneroka apa itu diarea osmosis, punca, gejala, diagnosis, dan rawatan yang tersedia.
Apa itu Diarea Osmosis?
Diarea osmosis berlaku apabila bahan yang tidak boleh diserap dalam usus menyebabkan air tertahan di dalam usus.
Biasanya, usus kecil menyerap nutrien dan air dengan cekap. Walau bagaimanapun, apabila bahan tertentu tidak diserap dengan betul, ia kekal dalam lumen usus, menarik air melalui proses osmosis.
Kemasukan air ke dalam usus ini membawa kepada najis yang longgar dan berair.
Perbezaan utama antara diarea osmosis dan jenis diarea (cirit-birit) lain seperti diarea sekresi, ialah diarea osmosis disebabkan oleh bahan-bahan yang menarik air ke dalam usus, manakala diarea sekresi terhasil daripada usus yang merembeskan air akibat jangkitan atau penyakit.
Ciri-ciri diarea osmosis ialah ia biasanya berhenti apabila pesakit berpuasa atau berhenti mengambil bahan yang menjadi punca.
Punca yang Menyebabkan Diarea Osmosis
Beberapa faktor boleh menyebabkan diarea osmosis. Punca ini biasanya melibatkan pengambilan bahan yang kurang diserap oleh usus, atau keadaan yang menjejaskan keupayaan tubuh untuk menyerap nutrien.
Punca-punca yang lazim menyebabkan diarea ini adalah seperti:
1. Tak Tolerans Laktosa
Salah satu punca diarea osmosis yang paling biasa ialah tak tolerans laktosa. Laktosa, gula yang terdapat dalam susu dan produk tenusu, memerlukan enzim laktase untuk dipecahkan dan diserap dalam usus.
Orang yang mempunyai tak tolerans laktosa mempunyai tahap laktase yang tidak mencukupi, ia membawa kepada laktosa yang tidak tercerna tinggal di dalam usus. Laktosa yang tidak dicerna ini menarik air ke dalam usus, mengakibatkan diarea atau cirit-birit.
2. Gangguan Malabsorpsi
Keadaan yang menjejaskan penyerapan nutrien dalam usus, seperti penyakit seliak dan kekurangan pankreas, boleh menyebabkan diarea osmosis.
Dalam penyakit seliak, sistem imun bertindak balas terhadap gluten, merosakkan lapisan usus kecil dan menjejaskan penyerapan nutrien.
Kekurangan pankreas, sering dikaitkan dengan pankreatitis kronik atau fibrosis sista, membawa kepada kekurangan enzim pencernaan, menghalang pemecahan dan penyerapan lemak dan nutrien lain dengan betul.
3. Makanan Manis dan Pemanis Tiruan
Mengambil makanan manis dalam kuantiti yang banyak, terutamanya yang mengandungi gula yang kurang diserap seperti fruktosa atau sorbitol, boleh mencetuskan diarea osmosis.
Sorbitol biasanya terdapat dalam gula-gula getah tanpa gula, gula-gula, dan beberapa produk diet. Fruktosa, gula yang terdapat dalam buah-buahan dan minuman manis, boleh mengatasi keupayaan tubuh untuk menyerapnya dalam jumlah yang tinggi, yang membawa kepada cirit-birit.
4. Ubat-ubatan dan Suplemen yang Mengandungi Magnesium
Antacid berasaskan magnesium, julap, dan makanan tambahan juga boleh menyebabkan diarea osmosis.
Magnesium tidak diserap sepenuhnya oleh usus, dan dalam jumlah yang berlebihan, ia menarik air ke dalam usus, mengakibatkan cirit-birit.
Contohnya seperti magnesium hidroksida yang digunakan dalam banyak antasid dan julap yang dijual secara belian kaunter serta magnesium sitrat yang sering digunakan untuk penyediaan usus sebelum kolonoskopi.
5. Sindrom Usus Pendek
Individu yang telah menjalani pembedahan untuk membuang sebahagian daripada usus kecil mereka mungkin mengalami sindrom usus pendek, keadaan di mana usus tidak mencukupi untuk menyerap nutrien dengan betul.
Keadaan ini boleh menyebabkan diarea osmosis kerana usus yang tinggal bergelut untuk mengendalikan jumlah bahan yang tidak diserap.
Gejala-gejala Diarea Osmosis
Gejala utama diarea osmosis adalah najis yang kerap dan berair. Manakala, gejala-gejala biasa yang lain mungkin termasuk:
- Kembung: Kehadiran gula dan bahan yang tidak diserap dalam usus boleh menyebabkan gas dan kembung.
- Kekejangan Perut: Apabila usus dipenuhi dengan air dan gas, ia boleh menyebabkan kekejangan dan ketidakselesaan.
- Perut kembung: Penyerapan karbohidrat dan nutrien lain yang lemah boleh menyebabkan peningkatan pengeluaran gas dalam usus.
- Penurunan Berat Badan: Cirit-birit kronik boleh mengakibatkan kekurangan zat makanan dan penurunan berat badan yang tidak diingini kerana ketidakupayaan badan untuk menyerap nutrien penting.
- Dehidrasi: Cirit-birit yang berpanjangan boleh menyebabkan dehidrasi, kerana badan kehilangan sejumlah besar air dan elektrolit.
Diagnosis
Ahli profesional kesihatan akan bermula dengan mengambil sejarah perubatan yang menyeluruh dan bertanya tentang gejala pesakit, diet, dan sebarang ubat atau suplemen yang mungkin mereka ambil.
Langkah seterusnya selalunya melibatkan ujian diagnostik, yang mungkin melibatkan:
- Ujian Puasa: Cara biasa untuk membezakan diarea osmosis daripada jenis cirit-birit lain adalah dengan meminta pesakit berpuasa selama 24 hingga 48 jam. Diarea osmosis biasanya bertambah baik atau hilang semasa berpuasa kerana bahan yang menyebabkannya tidak lagi ditelan.
- Analisis najis: Sampel najis boleh dianalisis untuk memeriksa kehadiran bahan yang tidak diserap, kandungan lemak, atau tanda jangkitan.
- Ujian Nafas: Ujian nafas hidrogen boleh dilakukan untuk mendiagnosis tak tolerans laktosa atau malabsorpsi fruktosa. Ujian ini mengukur jumlah hidrogen dalam nafas, yang dihasilkan apabila bakteria dalam usus menapai gula yang tidak diserap.
- Endoskopi atau Kolonoskopi: Dalam kes di mana gangguan gastrousus seperti penyakit seliak atau penyakit radang usus disyaki, biopsi pada lapisan usus mungkin diperlukan.
Rawatan untuk Diarea Osmosis
Rawatan untuk diarea osmosis memberi tumpuan kepada menangani punca asas dan mencegah episod selanjutnya.
Bergantung pada punca tertentu, pilihan rawatan adalah seperti berikut:
1. Pengubahsuaian Pemakanan
Bagi individu yang mempunyai tak tolerans laktosa, mengelakkan atau mengehadkan makanan yang mengandungi laktosa adalah rawatan yang paling berkesan.
Begitu juga, mereka yang mempunyai tak tolerans fruktosa atau sorbitol harus mengurangkan pengambilan gula ini untuk mengelakkan cirit-birit.
Dalam kes penyakit seliak, diet bebas gluten yang ketat diperlukan untuk menyembuhkan lapisan usus dan memulihkan penyerapan nutrien yang betul.
Mengelakkan makanan yang mengandungi gluten seperti gandum, barli dan rai boleh membantu mencegah diarea osmosis dan gejala gastrousus yang lain.
2. Makanan Tambahan Enzim
Orang yang mempunyai tak tolerans laktosa mungkin mendapat manfaat daripada suplemen enzim laktase yang dijual secara belian kaunter yang membantu memecahkan laktosa dalam produk tenusu, mengurangkan risiko cirit-birit.
3. Ubat-ubatan
Bagi individu yang mengalami kekurangan pankreas, terapi penggantian enzim pankreas (PERT) boleh membantu meningkatkan penyerapan nutrien dan mengurangkan cirit-birit.
Ubat-ubatan ini mengandungi enzim pencernaan yang membantu dalam pecahan lemak, protein, dan karbohidrat.
Diarea osmosis yang disebabkan oleh magnesium boleh diuruskan dengan mengurangkan atau menghentikan penggunaan ubat atau suplemen yang mengandungi magnesium.
4. Penghidratan dan Penggantian Elektrolit
Cirit-birit yang berpanjangan boleh menyebabkan dehidrasi dan ketidakseimbangan elektrolit, jadi penting untuk kekal terhidrat. Minum larutan rehidrasi oral yang mengandungi air, garam dan gula boleh membantu menambah cecair dan elektrolit yang hilang.
5. Merawat Keadaan Asas
Jika diarea osmosis disebabkan oleh keadaan yang mendasari seperti sindrom usus pendek atau penyakit seliak, merawat punca adalah penting. Ini mungkin melibatkan pembedahan, diet khusus atau rawatan perubatan berterusan untuk menguruskan gejala kronik.