Onikolisis (Kuku Terangkat): Punca, Gejala dan Cara Mengatasinya

Kuku anda terangkat daripada dasar kuku? Mungkin ia menimbulkan rasa tidak selesa dan membimbangkan. Keadaan ini secara perubatannya dikenali sebagai onikolisis.

Ia lebih biasa berlaku daripada yang disangka.

Memahami apa itu onikolisis, mengapa ia berlaku dan cara mengatasinya dapat membantu dalam proses pemulihan serta pencegahan.

Apa Itu Onikolisis?

Onikolisis ialah keadaan di mana plat kuku terpisah daripada dasar kuku (kulit di bawah kuku). Ia boleh berlaku pada kuku tangan, kuku kaki atau kedua-duanya.

Biasanya, kuku melekat kuat pada dasar kuku, menghasilkan permukaan licin dan berwarna merah jambu.

Namun, apabila ia mula terpisah, kawasan putih, kekuningan atau kehijauan akan kelihatan di bawah kuku. Ruang ini boleh memerangkap kelembapan, kotoran dan bakteria, yang boleh memburukkan keadaan.

Walaupun onikolisis biasanya tidak menyakitkan, ia boleh menjadi tidak selesa atau menyebabkan jangkitan jika tidak dirawat.

Dalam sesetengah kes, ia mungkin menjadi tanda kepada masalah kesihatan lain yang memerlukan perhatian doktor.

Sejauh Mana Ia Biasa Berlaku?

Onikolisis sebenarnya agak biasa, terutamanya dalam kalangan wanita, mereka yang kerap menggunakan produk kuku dan pekerja yang banyak menggunakan tangan.

Ia juga sering berlaku kepada atlet dan penghidap penyakit kulit atau tiroid tertentu. Oleh sebab puncanya pelbagai, ia boleh berlaku pada mana-mana peringkat umur.

Gejala dan Tanda-Tanda Onikolisis

Gejala utama onikolisis ialah pemisahan kuku, biasanya bermula dari hujung dan bergerak ke arah pangkal kuku.

Antara gejala lain yang mungkin muncul ialah:

• Perubahan warna – Bahagian yang terpisah mungkin kelihatan putih, kuning, atau coklat. Jika dijangkiti, ia boleh bertukar kehijauan.
• Kuku menebal atau rapuh – Kadang-kadang menjadi kasar atau mudah patah.
• Sakit atau sensitif – Biasanya apabila jangkitan atau kecederaan terlibat.
• Pengumpulan kotoran – Serpihan kulit, bakteria atau kulat boleh terkumpul di bawah kuku.
• Pertumbuhan kuku perlahan atau tidak sekata – Kuku mungkin tumbuh semula dalam bentuk yang tidak normal.

Punca-Punca Utama Onikolisis

Tiada satu punca tunggal bagi onikolisis. Ia boleh disebabkan oleh kecederaan fizikal, jangkitan, atau penyakit dalaman. Berikut ialah punca yang paling lazim:

1. Kecederaan Fizikal

Antara punca paling biasa ialah trauma mekanikal iaitu apa-apa yang memberi tekanan atau hentakan pada kuku.

Contohnya:

• Tersadung atau terlanggar sesuatu
• Mengetuk kuku berulang kali (seperti menaip)
• Memakai kasut ketat
• Menggigit kuku
• Menanggalkan kuku palsu secara kasar

Walaupun geseran kecil yang berulang seperti berlari atau bermain gitar, boleh menyebabkan kuku terpisah dari masa ke masa.

2. Jangkitan Kulat atau Bakteria

Jangkitan kulat kuku (onychomycosis) sering menjadi punca onikolisis. Kulat bermula di bawah kuku dan menyebabkan perubahan warna, penebalan, dan pengelupasan.

Selain itu, bakteria seperti Pseudomonas aeruginosa boleh tumbuh di antara kuku dan dasar kuku, menghasilkan warna kehijauan serta bau yang tidak menyenangkan.

3. Penyakit Kulit

Masalah kulit kronik juga boleh menjejaskan struktur kuku, antaranya:

• Psoriasis – Menyebabkan lekukan, perubahan warna dan pemisahan kuku.
• Eczema atau dermatitis kontak – Akibat bahan kimia, sabun atau alergen.
• Lichen planus – Keradangan yang boleh menjejaskan pertumbuhan kuku.

4. Masalah Kesihatan Dalaman

Kadang-kadang onikolisis mencerminkan keadaan kesihatan dalaman seperti:

• Penyakit tiroid (terutama hipertiroidisme)
• Anemia kekurangan zat besi
• Diabetes
• Masalah peredaran darah

5. Bahan Kimia dan Iritasi

Pendedahan berterusan kepada bahan kimia keras boleh melemahkan ikatan kuku. Antara penyebab biasa:

• Penghapus kuku yang mengandungi aseton
• Bahan pencuci dan peluntur
• Pewarna atau bahan peluntur rambut
• Sentuhan air terlalu lama

6. Ubat-Ubatan dan Faktor Lain

Sesetengah ubat seperti antibiotik tetrasiklin, ubat kemoterapi atau retinoid boleh menyebabkan foto-onikolisis (pemisahan kuku akibat reaksi terhadap cahaya matahari).

Diagnosis: Cara Mengenalpasti

Jika kuku terangkat dan tidak sembuh dalam beberapa minggu, berjumpalah dengan pakar dermatologi atau pakar kaki.

Diagnosis biasanya melibatkan:

1. Pemeriksaan visual – Untuk menilai warna dan corak kuku.
2. Ujian kulat – Sampel kuku diambil bagi mengesan jangkitan.
3. Ujian darah – Jika doktor mengesyaki masalah dalaman seperti tiroid atau anemia.
4. Ujian alahan (patch test) – Untuk mengenal pasti tindak balas terhadap bahan kimia kosmetik.

Diagnosis yang tepat penting kerana rawatan bergantung pada puncanya.

Rawatan

Matlamat rawatan ialah menghentikan pemisahan kuku, merawat punca dan melindungi pertumbuhan semula kuku baharu.

Memandangkan kuku tumbuh perlahan (kira-kira 3 mm sebulan untuk kuku tangan), pemulihan penuh boleh mengambil masa beberapa bulan.

1. Rawat Punca Utama

Jika disebabkan oleh kulat, doktor akan memberi ubat antikulat sama ada dalam bentuk sapuan atau oral.

Jika berpunca daripada penyakit tiroid atau anemia, mengawal keadaan tersebut akan membantu kuku pulih semula.

2. Pendekkan dan Keringkan Kuku

Potong kuku agar tidak mudah tersangkut atau terangkat lebih jauh. Pastikan tangan dan kaki sentiasa kering untuk mengelakkan pertumbuhan kulat.

3. Elakkan Bahan Iritasi

Kurangkan penggunaan produk kuku yang keras dan hadkan pendedahan kepada air. Gunakan sarung tangan pelindung ketika mencuci atau membersih. Elakkan penghapus kuku berasaskan aseton.

4. Rawatan Sapuan

• Krim atau losen antikulat bagi jangkitan kulat.
• Krim kortikosteroid untuk kes berkaitan psoriasis atau eczema.
• Rendam antibakteria ringan (seperti cuka yang dicairkan atau larutan antiseptik) jika ada tanda jangkitan bakteria.

5. Biarkan Kuku Tumbuh Secara Semula Jadi

Jangan cuba melekatkan semula kuku yang terangkat. Kuku baharu akan menggantikan bahagian yang terpisah apabila ia tumbuh. Anda boleh menggilap hujung kuku dengan lembut untuk mengelakkan ia tersangkut.

6. Rawatan Profesional

Dalam kes yang teruk, doktor mungkin akan membuang bahagian kuku yang longgar bagi memudahkan pembersihan dan penyerapan ubat. Jika berulang, rawatan jangka panjang bersama pakar kulit mungkin diperlukan.

Cara Mencegah Onikolisis

Selepas pernah mengalaminya, anda lebih mudah mendapatnya semula. Pencegahan adalah kunci:

• Pastikan kuku bersih, pendek dan kering.
• Elakkan menggigit atau mengopek kuku.
• Pakai kasut yang sesuai dan tidak ketat.
• Kurangkan penggunaan kuku palsu atau bahan kimia kuat.
• Gunakan minyak semula jadi untuk melembapkan kuku dan kutikel.
• Kawal penyakit kronik seperti tiroid atau psoriasis.

Jika pekerjaan anda melibatkan air atau bahan kimia (contohnya pendandan rambut atau pencuci), sarung tangan pelindung sangat disarankan.

Bila Perlu Jumpa Doktor

Segera dapatkan rawatan jika:

• Kuku terpisah luas atau menyakitkan
• Terdapat tanda jangkitan (warna hijau, coklat atau hitam)
• Kuku menebal, rapuh atau berdebu
• Anda mempunyai penyakit kulit atau tiroid
• Lebih daripada satu kuku terjejas serentak

Onikolisis yang berlarutan boleh menandakan masalah kesihatan yang lebih serius, jadi jangan abaikan.

Kesimpulan

Onikolisis mungkin menakutkan apabila dilihat, tetapi ia biasanya boleh dirawat sepenuhnya jika puncanya dikenal pasti.

Sama ada akibat trauma, jangkitan atau penyakit dalaman, rawatan awal dan penjagaan kuku yang betul ialah kunci pemulihan.

Kuku yang sihat bukan sekadar hiasan, ia cerminan kepada kesihatan keseluruhan. Dengan memerhati perubahan seperti onikolisis, kita bukan sahaja menjaga penampilan kuku, tetapi juga mengesan masalah kesihatan lain dengan lebih awal.