Dermatitis Seboroik: Apa Itu, Punca, Gejala dan Cara Merawatnya

Dermatitis seboroik atau dalam bahasa Inggerisnya ‘seborrheic dermatitis‘ ialah satu keadaan kulit kronik yang biasa dan menjejaskan berjuta-juta orang di seluruh dunia.

Walaupun ia tidak mengancam nyawa, ia boleh menyebabkan rasa tidak selesa, kegatalan dan kadangkala memalukan.

Penyakit ini sering datang dan pergi dalam kitaran, membuatkan ramai orang mencari cara untuk mendapatkan kelegaan yang berkekalan.

Memahami apa itu dermatitis seboroik, apa yang mencetuskannya dan bagaimana ia boleh dikawal boleh memberi kesan besar kepada kualiti hidup.

Apa Itu Dermatitis Seboroik?

Dermatitis seboroik ialah gangguan kulit radang. Ia biasanya menyerang kawasan badan yang kaya dengan kelenjar sebum (penghasil minyak) seperti kulit kepala, muka, dada atas dan belakang.

Pada kulit kepala, ia sering dikenali sebagai kelemumur. Apabila ia merebak ke kawasan lain, ia menyebabkan tompokan merah, bersisik dan gatal yang boleh berbeza tahap keterukannya.

Keadaan ini bersifat kronik, bermaksud ia boleh berlanjutan bertahun-tahun dengan tempoh reda dan berulang. Ia tidak berjangkit, tetapi sangat biasa dan menjejaskan kanak-kanak serta orang dewasa.

Pada bayi, ia sering dipanggil cradle cap, ditandai dengan sisik kekuningan dan berminyak di kulit kepala.

Pada orang dewasa, ia biasanya berkembang secara beransur-ansur dan cenderung berterusan.

Gejala-gejala

Gejala-gejala dermatitis seboroik berbeza mengikut bahagian kulit yang terlibat. Antara gejala-gejala yang biasa berlaku adalah:

• Kulit kepala: Pengelupasan, kelemumur, kegatalan, tompokan bersisik berminyak atau kering. Kes yang teruk boleh menyebabkan kerak tebal.
• Muka: Kemerahan dan sisik di sekeliling kening, sisi hidung, kelopak mata, kawasan janggut, dan belakang telinga.
• Badan: Tompokan pada dada, belakang atas, ketiak atau celah selangkang.
• Umum: Gatal, iritasi dan rasa tidak selesa kerana sisik kelihatan jelas.

Bagi bayi dengan cradle cap, kulit kepala kelihatan berminyak dengan sisik tebal berwarna kuning atau coklat, tetapi biasanya akan hilang sendiri dalam tahun pertama kehidupan.

Punca dan Faktor Risiko

Punca sebenar dermatitis seboroik belum difahami sepenuhnya, tetapi beberapa faktor dipercayai memainkan peranan:

• Pertumbuhan yis berlebihan: Yis bernama Malassezia hidup semula jadi di kulit manusia, terutama di kawasan berminyak. Pada sesetengah orang, yis ini tumbuh berlebihan dan mencetuskan keradangan.
• Pengeluaran sebum: Keadaan ini cenderung berlaku di kawasan dengan aktiviti kelenjar minyak tinggi. Lebihan sebum mungkin menggalakkan pertumbuhan Malassezia.
• Tindak balas imun: Cara sistem imun bertindak terhadap yis dan minyak kulit mungkin mempengaruhi keterukan penyakit ini.
• Genetik: Sejarah keluarga dengan masalah kulit boleh meningkatkan risiko.

Faktor-faktor lain yang meningkatkan risiko atau mencetuskan flare-up termasuk:

• Penyakit neurologi (seperti Parkinson, epilepsi)
• HIV/AIDS atau keadaan imun lemah lain
• Tekanan dan keletihan
• Cuaca sejuk dan kering
• Perubahan hormon
• Ubat-ubatan tertentu

Diagnosis

Dermatitis seboroik biasanya didiagnosis oleh pakar dermatologi melalui pemeriksaan klinikal. Corak khusus seperti tompokan merah dan bersisik di kawasan berminyak selalunya cukup jelas.

Dalam kes jarang berlaku, ujian kulit atau biopsi dilakukan untuk menolak penyakit lain seperti psoriasis, ekzema atau jangkitan kulat.

Pilihan Rawatan

Tiada penawar kekal untuk dermatitis seboroik, tetapi gejalanya boleh dikawal. Rawatan bertujuan mengurangkan keradangan, mengawal pertumbuhan yis dan mengawal sisik kulit.

1. Syampu Berubat

Untuk kulit kepala, syampu antikulat atau perubatan biasanya digunakan. Antara bahan aktif termasuk:

• Ketoconazole (antikulat)
• Zinc pyrithione
• Selenium sulfida
• Tar batu arang
• Asid salisilik

Penggunaan berkala (beberapa kali seminggu) diperlukan untuk mengekalkan kesan.

2. Antikulat Topikal

Krim, gel atau losyen dengan bahan antifungal seperti ketoconazole atau ciclopirox boleh disapu pada kawasan muka dan badan yang terlibat.

3. Kortikosteroid Topikal

Krim steroid berpotensi rendah (low potency) membantu mengurangkan keradangan dan kemerahan ketika flare-up.

Namun ia mesti digunakan secara sederhana dan dalam tempoh singkat bagi mengelakkan kesan sampingan seperti penipisan kulit.

4. Perencat Calcineurin Topikal

Ubat seperti tacrolimus dan pimecrolimus boleh digunakan sebagai alternatif kepada steroid, terutamanya di kawasan sensitif seperti muka dan kelopak mata.

5. Penjagaan Diri dan Gaya Hidup

• Pembersihan lembut: Cuci dengan pembersih ringan tanpa sabun untuk mengurangkan minyak dan sisik tanpa merengsakan kulit.
• Melembapkan: Gunakan pelembap tanpa pewangi bagi mengelakkan kulit terlalu kering.
• Pendedahan matahari sederhana: Cahaya matahari kadangkala membantu memperbaiki gejala.
• Urus stres: Teknik relaksasi boleh mengurangkan flare-up.

Hidup dengan Dermatitis Seboroik

Walaupun tidak boleh sembuh sepenuhnya, kebanyakan orang boleh mengawalnya dengan penjagaan konsisten.

Beberapa panduan berguna adalah seperti berikut:

• Amalkan rutin penjagaan kulit yang konsisten.
• Guna syampu berubat secara bergilir untuk mengelakkan rintangan.
• Elakkan sabun keras dan produk beralkohol.
• Basuh rambut dengan kerap untuk mengurangkan minyak.
• Cukur janggut jika kawasan tersebut sering terjejas.
• Kawal stres dan keletihan sebaik mungkin.

Bila Perlu Berjumpa Doktor

Dapatkan nasihat perubatan jika:

• Gejala tidak reda dengan rawatan dengan ubat belian kaunter seperti di farmasi atau kedai ubat.
• Flare-up menjadi teruk atau meluas.
• Anda mengalami kegatalan serius, ketidakselesaan atau jangkitan sekunder.
• Anda tidak pasti sama ada ia dermatitis seboroik atau penyakit kulit lain.

Kesimpulan

Dermatitis seboroik mungkin tidak berbahaya, tetapi ia boleh berlarutan dan mengganggu. Dengan memahami penyakit ini, mengenali pencetus dan mengamalkan rawatan yang konsisten, kebanyakan orang boleh mengurangkan kesannya dengan berkesan.

Gabungan rawatan perubatan dan penjagaan diri membolehkan pesakit hidup selesa walaupun dengan flare-up sekali-sekala. Jika gejala semakin teruk atau tidak terkawal, dapatkan rawatan dermatologi untuk pilihan lebih khusus.