Oligospermia: Punca, Diagnosis dan Rawatan

Oligospermia atau kiraan sperma rendah ialah keadaan di mana air mani yang dikeluarkan oleh lelaki semasa ejakulasi mengandungi bilangan sperma yang kurang daripada biasa.

Ia merupakan salah satu punca utama ketidaksuburan lelaki. Bagi pasangan yang sedang cuba untuk hamil, mengetahui bahawa suami mengalami oligospermia boleh mendatangkan rasa kecewa dan keliru.

Tetapi memahami apa itu oligospermia, puncanya, dan bagaimana ia boleh dirawat adalah langkah pertama untuk menangani masalah ini.

Apa Itu Oligospermia?

Secara perubatan, oligospermia didiagnosis apabila kiraan sperma kurang daripada 15 juta sperma per mililiter air mani. Kiraan sperma yang normal adalah antara 15 juta hingga lebih 200 juta sperma per mililiter.

Apa-apa yang kurang daripada jumlah ini dianggap rendah, dan semakin rendah kiraannya, semakin sukar untuk mencapai kehamilan secara semula jadi.

Terdapat tiga kategori utama:

• Oligospermia ringan: 10-15 juta sperma/mL
• Oligospermia sederhana: 5-10 juta sperma/mL
• Oligospermia teruk: kurang daripada 5 juta sperma/mL

Penting untuk difahami bahawa kiraan sperma yang rendah tidak semestinya bermaksud seorang lelaki itu mandul.

Ramai lelaki dengan oligospermia masih boleh menjadi bapa, walaupun ia mungkin mengambil masa lebih lama atau memerlukan rawatan perubatan.

Punca Oligospermia

Tiada satu punca tunggal bagi oligospermia. Ia boleh berpunca daripada faktor gaya hidup, masalah perubatan, isu genetik, atau keadaan sementara.

Antara punca yang paling biasa adalah:

1. Varikosele

Ini adalah antara punca utama. Varikosele ialah pembesaran salur darah dalam skrotum. Ia meningkatkan suhu testis, yang boleh menjejaskan penghasilan sperma.

2. Ketidakseimbangan Hormon

Hormon yang dihasilkan oleh kelenjar pituitari, hipotalamus dan testis memainkan peranan penting dalam penghasilan sperma. Ketidakseimbangan hormon boleh menyebabkan kiraan sperma menurun.

3. Jangkitan

Sesetengah jangkitan boleh mengganggu penghasilan sperma atau menghalang saluran sperma, termasuk jangkitan kelamin (STI), epididimitis dan orkitis.

4. Masalah Ejakulasi

Ejakulasi retrogred iaitu di mana air mani masuk ke dalam pundi kencing dan bukan keluar melalui zakar, boleh menyebabkan sperma rendah dalam air mani.

5. Faktor Gaya Hidup

Merokok, pengambilan alkohol, penggunaan dadah (terutama steroid anabolik atau ganja), obesiti, tekanan, dan pendedahan kepada toksin atau haba boleh menyumbang kepada oligospermia.

6. Masalah Genetik

Sesetengah lelaki mewarisi masalah genetik yang menjejaskan penghasilan sperma, seperti sindrom Klinefelter atau penghapusan mikro kromosom Y.

7. Rawatan Perubatan

Rawatan seperti kemoterapi, radioterapi, pembedahan di kawasan pelvis, atau penggunaan ubat-ubatan tertentu secara berpanjangan (seperti terapi testosteron) boleh menurunkan kiraan sperma.

8. Pendedahan Persekitaran

Pendedahan berpanjangan kepada bahan kimia industri, logam berat, atau suhu tinggi (seperti sauna, tab panas atau pakaian ketat) boleh memberi kesan negatif kepada kesihatan sperma.

Gejala dan Bila Perlu Berjumpa Doktor

Oligospermia biasanya tidak menunjukkan gejala yang ketara. Kebanyakan lelaki hanya mengetahui mereka mempunyai kiraan sperma rendah selepas menjalani ujian kesuburan.

Namun, jika terdapat masalah asas, ia mungkin menunjukkan gejala seperti:

• Nafsu seks menurun
• Masalah ereksi
• Sakit atau bengkak pada testis
• Tanda ketidakseimbangan hormon (contohnya, bulu badan atau wajah berkurang)

Jika pasangan telah cuba untuk hamil selama lebih setahun tanpa berjaya atau enam bulan jika isteri berumur lebih 35 tahun, mereka perlu berjumpa pakar kesuburan.

Proses Diagnosis Oligospermia

Diagnosis bermula dengan analisis air mani. Sampel air mani akan diperiksa dari segi isipadu, kepekatan sperma, pergerakan (motiliti), dan bentuk (morfologi) sperma.

Bagi mengesahkan diagnosis oligospermia, biasanya beberapa sampel akan diambil pada hari yang berbeza kerana kiraan sperma boleh berubah disebabkan tekanan, penyakit atau faktor sementara.

Ujian tambahan mungkin melibatkan:

• Ujian hormon untuk mengukur paras testosteron, FSH dan LH.
• Ultrabunyi skrotum untuk mengesan varikosele atau masalah struktur.
• Ujian genetik jika disyaki masalah genetik.
• Ujian air kencing selepas ejakulasi untuk mengenal pasti ejakulasi retrogred.

Pilihan Rawatan

Rawatan bergantung kepada punca, tahap keparahan, dan matlamat kesuburan pasangan. Antara rawatan yang biasa ialah:

1. Perubahan Gaya Hidup

Dalam kes ringan, perubahan seperti diet seimbang, senaman, berhenti merokok, kurangkan alkohol, kawal tekanan, dan elakkan toksin boleh membantu.

2. Rawatan Perubatan

Jika terdapat jangkitan, antibiotik akan diberikan. Ketidakseimbangan hormon boleh dirawat dengan ubat atau terapi hormon. Menghentikan ubat yang mengganggu kesuburan juga mungkin memulihkan penghasilan sperma.

3. Pembedahan

Pembedahan membaiki varikosele boleh meningkatkan kualiti dan jumlah sperma. Pembedahan juga boleh dilakukan untuk membuka saluran sperma yang tersumbat.

4. Teknologi Bantuan Reproduktif (ART)

Jika sukar untuk hamil secara semula jadi, ART boleh membantu:

• Intrauterine insemination (IUI): Sperma dimasukkan terus ke dalam rahim.
• Persenyawaan in-vitro (IVF): Telur disenyawakan di makmal dan dimasukkan ke dalam rahim.
• Intracytoplasmic sperm injection (ICSI): Satu sperma disuntik terus ke dalam telur. Sesuai untuk oligospermia teruk.

5. Pengambilan Sperma atau Pendermaan

Dalam kes yang sangat teruk, sperma boleh diambil terus dari testis melalui pembedahan. Jika tiada sperma langsung, penggunaan sperma penderma boleh dipertimbangkan.

Kesan Emosi dan Psikologi

Masalah kesuburan boleh memberi tekanan emosi yang besar, terutamanya kepada lelaki yang merasakan tanggungjawab untuk “meneruskan zuriat”.

Perasaan rendah diri, bersalah, atau kecewa adalah perkara biasa.

Penting untuk menangani aspek emosi oligospermia dengan sokongan psikologi, kaunseling atau komunikasi terbuka dengan pasangan.

Kesimpulan

Oligospermia adalah cabaran, tetapi bukan pengakhiran kepada harapan menjadi bapa. Dengan kemajuan dalam bidang perubatan dan teknologi kesuburan, ramai lelaki dengan kiraan sperma rendah masih mampu mendapatkan zuriat.

Kunci utamanya ialah mengenal pasti punca, mengambil tindakan yang sesuai, dan mengamalkan gaya hidup sihat. Diagnosis awal dan rawatan yang betul boleh membawa perubahan besar.

Jika anda bimbang tentang kesuburan, jangan tunggu. Dapatkan nasihat daripada pakar urologi atau pakar kesuburan untuk penjelasan dan rancangan yang jelas.