Vaskulitis: Punca, Gejala-gejala dan Rawatan

Vaskulitis ialah penyakit autoimun yang jarang jumpa yang menyebabkan keradangan saluran darah.

Keradangan ini boleh menyebabkan penebalan, kelemahan, penyempitan, atau parut pada dinding saluran darah, yang boleh menyekat aliran darah dan menyebabkan kerosakan serius pada organ dan tisu.

Walaupun vaskulitis boleh menjejaskan individu dari semua peringkat umur, kesan dan tahap keparahannya berbeza bergantung kepada jenis tertentu dan keadaan kesihatan individu.

Jenis-Jenis Vaskulitis

Vaskulitis dikategorikan berdasarkan saiz saluran darah yang terjejas:

1. Vaskulitis Saluran Besar: Termasuk keadaan seperti arteritis sel gergasi (GCA) dan arteritis Takayasu, yang menjejaskan aorta dan cabang utamanya.
2. Vaskulitis Saluran Sederhana: Contohnya seperti nodosa poliarteritis (PAN) dan penyakit Kawasaki, yang menyerang arteri bersaiz sederhana dan sering menjejaskan organ utama.
3. Vaskulitis Saluran Kecil: Kategori ini merangkumi granulomatosis dengan poliangiitis (GPA), poliangiitis mikroskopik (MPA), dan granulomatosis eosinofilik dengan poliangiitis (EGPA), yang terutamanya menjejaskan arteri kecil, kapilari, dan vena.

Punca dan Faktor Risiko

Punca sebenar vaskulitis masih tidak jelas, tetapi beberapa faktor mungkin menyumbang kepada perkembangannya:

• Tindak Balas Autoimun: Sistem imun secara keliru menyerang saluran darah, menyebabkan keradangan.
• Jangkitan: Jangkitan tertentu, seperti hepatitis B dan hepatitis C, boleh mencetuskan vaskulitis.
• Kecenderungan Genetik: Sesetengah individu mungkin mempunyai kecenderungan genetik terhadap vaskulitis.
• Ubat dan Alergi: Beberapa ubat boleh menyebabkan tindak balas hipersensitiviti yang membawa kepada vaskulitis.
• Penyakit Lain: Keadaan seperti lupus, artritis reumatoid, dan sindrom Sjögren boleh meningkatkan risiko vaskulitis.

Gejala-gejala Vaskulitis

Gejala-gejala vaskulitis bergantung kepada jenis dan tahap keparahan penyakit, tetapi secara umumnya ia menyebabkan:

• Demam
• Keletihan
• Penurunan berat badan
• Sakit otot dan sendi
• Ruam kulit, ulser, atau purpura (bintik ungu akibat pendarahan di bawah kulit)
• Masalah saraf seperti kebas atau kelemahan
• Sesak nafas atau batuk (jika paru-paru terjejas)
• Sakit kepala atau gangguan penglihatan (dalam vaskulitis saluran besar)
• Masalah buah pinggang, yang boleh menyebabkan tekanan darah tinggi atau kegagalan organ

Diagnosis

Mendiagnosis vaskulitis adalah mencabar kerana gejala-gejalanya yang pelbagai. Doktor menggunakan gabungan kaedah berikut untuk melakuka:

• Sejarah Perubatan dan Pemeriksaan Fizikal: Menilai gejala dan faktor risiko.
• Ujian Darah: Mencari penanda keradangan seperti protein C-reaktif (CRP) dan kadar pemendapan eritrosit (ESR).
• Kajian Pengimejan: Imbasan CT, MRI, atau angiogram untuk memeriksa saluran darah bagi sebarang kelainan.
• Biopsi: Mengambil sampel tisu dari organ atau saluran darah yang terjejas untuk mengesahkan keradangan.
• Analisis Air Kencing: Mengesan penglibatan buah pinggang melalui kehadiran protein atau darah dalam air kencing.

Pilihan Rawatan untuk Vaskulitis

Rawatan bergantung kepada jenis dan tahap keparahan vaskulitis, tetapi ia lazimnya melibatkan:

• Kortikosteroid: Ubat seperti prednison membantu mengurangkan keradangan tetapi boleh mempunyai kesan sampingan seperti peningkatan berat badan, gula darah tinggi, dan osteoporosis.
• Ubat Imunosupresif: Ubat seperti metotreksat, azatioprin, dan siklofosfamid menekan sistem imun untuk mengelakkan kerosakan lebih lanjut pada saluran darah.
• Agen Biologi: Ubat seperti rituximab atau tocilizumab menyasarkan komponen tertentu sistem imun untuk mengurangkan keradangan.
• Pertukaran Plasma (Plasmapheresis): Dalam kes yang teruk, prosedur ini membuang antibodi berbahaya daripada darah.
• Penjagaan Sokongan: Menguruskan gejala dengan ubat penahan sakit, ubat tekanan darah, dan perubahan gaya hidup seperti diet seimbang dan senaman berkala.

Komplikasi

Jika tidak dirawat, vaskulitis boleh membawa kepada komplikasi serius seperti:

• Kerosakan Organ: Aliran darah yang terhad boleh merosakkan buah pinggang, paru-paru, otak, atau jantung.
• Aneurisme: Kelemahan pada dinding saluran darah boleh menyebabkan pembengkakan (aneurisme), yang boleh pecah dan menyebabkan perdarahan yang mengancam nyawa.
• Pembekuan Darah: Vaskulitis meningkatkan risiko pembentukan bekuan darah, yang boleh menyebabkan strok atau serangan jantung.
• Neuropati Periferal: Kerosakan saraf akibat bekalan darah yang tidak mencukupi boleh menyebabkan kebas, kesemutan, atau kelemahan otot.

Hidup dengan Vaskulitis

Menguruskan vaskulitis memerlukan pendekatan jangka panjang, termasuk pemeriksaan perubatan berkala dan penyesuaian gaya hidup. Pesakit harus:

• Memantau Gejala: Mengawasi sebarang tanda baru atau yang semakin teruk dan melaporkannya kepada doktor dengan segera.
• Mengikuti Panduan Ubat: Mematuhi rawatan yang ditetapkan untuk mencegah serangan semula.
• Mengamalkan Gaya Hidup Sihat: Mengamalkan pemakanan seimbang, bersenam secara teratur, dan mengelakkan merokok boleh membantu menguruskan gejala.
• Mendapatkan Sokongan: Menyertai kumpulan sokongan atau kaunseling boleh memberi manfaat emosi dan mental.

Kesimpulan

Vaskulitis ialah penyakit autoimun yang kompleks dan berpotensi mengancam nyawa yang memerlukan diagnosis awal dan pengurusan yang konsisten.

Walaupun punca sebenar masih tidak diketahui dalam kebanyakan kes, kemajuan dalam rawatan perubatan telah meningkatkan prognosis bagi ramai pesakit.

Dengan pelan penjagaan yang betul, individu dengan vaskulitis boleh menjalani kehidupan yang aktif dan bermakna.

Jika anda mengalami gejala-gejala yang berterusan, dapatkan nasihat daripada ahli profesional kesihatan untuk penilaian dan rawatan yang sewajarnya.